Wie had gedacht na drie Engelse oorlogen dat met het beklimmen van de Engelse troon in 1688 door stadhouder Willem III, er een verregaande samenwerking tot stand zou komen tussen beide landen. En waarin beide vloten en legers tot op zekere hoogte samensmolten, om de Franse hegemonie in Europa dwars te zitten. Dat is precies het onderwerp van dhr. Leferink op Reinink's studie Oranje boven?!
Zeeslag in de Baai van Vigo, 1702 (© Rijksmuseum, Amsterdam)
In zijn inleiding schrijft de auteur: "In 1688 echter trouwde Willem III van Oranje met Mary II (House of Stuart). Hij werd door protestantse Engelsen gevraagd of hij de troon in Engeland zou willen bestijgen ten koste van de toenmalige katholieke koning Jakobus II om zodoende de protestantse religie voor Engeland te waarborgen. In de ‘Glorious Revolution’ slaagde Willem III hier dan ook in en werd tot koning van Engeland gekroond. Op dit moment was hij dus zowel stadhouder van de Republiek als koning van Engeland vandaar zijn titel ‘koning-stadhouder’. Er werd besloten de beide vloten (en legers) samen te voegen tot één gecombineerde vloot dat tot doel had de belangen van beide naties te waarborgen en gezamenlijk tegen de koning van Frankrijk Lodewijk XIV op te trekken. Dit zou natuurlijk niet over een nacht ijs gaan..."
"... aangezien beide naties in die periode net drie grote zeeslagen met elkaar gevoerd hadden en elkaars directe concurrenten op economisch gebied waren. De Engels-Nederlandse militaire samenwerking was overigens niet helemaal nieuw aangezien dat in het verleden al eens eerder was voorgekomen. Dit zouden de Engelsen ook gebruiken tijdens de onderhandelingen met betrekking tot deze samenwerking. Het opmerkelijke van deze marine samenwerking was dat de twee grootste zeemachten gecombineerd werden tot één grote zeemacht. De militaire en politieke vooruitzichten werden hierdoor voor koning Lodewijk XIV werden ineens een stuk somberder. Misschien zou men kunnen stellen dat dit de grootste en meest vergaande marine samenwerking ooit was in de zin dat dit in politieke en militaire significantie grote consequenties heeft gehad op Europese politieke ontwikkelingen.
De gecombineerde vloot werd ingesteld in 1689, een jaar nadat Willem III van Oranje tot koning van Engeland was gekroond, tot 1713 na de Vrede van Utrecht. De periode omvat dus ongeveer een kwart eeuw waarin er twee grote oorlogen zijn gevoerd: de Negenjarige Oorlog van 1688 tot 1697 en de Spaanse Successieoorlog van 1701-1714. Een vraag die misschien interessant kan zijn, is hoe deze samenwerking tussen de beide naties verliep? Het is al gezegd dat de beide naties ‘net’ daarvoor drie grote oorlogen met elkaar gevoerd hadden en dat ze toentertijd elkaars directe economische concurrenten waren. Heeft koning-stadhouder Willem III voor elkaar gekregen dat de gecombineerde vloot een geoliede machine werd of was dit een uiterst moeizame onderneming? De onderzoeksvraag zal dus zijn: ‘hoe verliep de Brits-Nederlandse samenwerking na de revolutie van 1688 tot aan het einde van de Spaanse Successieoorlog in 1713?’"
In 2013 publiceerde dhr. S. Leferink op Reinink zijn masterscriptie (Universiteit van Leiden), getiteld Oranje boven?! Historisch onderzoek naar de Engels-Nederlandse marinesamenwerking van 1688-1713.
