Nu binnenkort een compleet themanummer uit komt van ons kwartaalblad Mars et Historia over de Slag in de Javazee, is het wellicht wel interessant om eens nader te bekijken wat de Nederlandse defensiepolitiek was voor de toenmalige kolonie Nederlands-Indië. En dan met name de rol van de marine in de verdediging van dit uitgestrekte koloniale rijk.
In 2011 publiceerde Jaap Anten daarover een uitgebreide studie, getiteld "Navalisme nekt onderzeeboot: de invloed van buitenlandse zeestrategieën op de Nederlandse zeestrategie voor de defensie van Nederlands-Indië, 1912-1942".
Britse schepen wijken uit voor Japanse vliegtuig aanvallen.
In zijn voorwoord schreef Anten: "Met het eiland Java verloor Nederland - en achteraf bezien definitief - zijn belangrijkste kolonie Nederlands-Indië. De Slag in de Javazee was de dramatische nekslag voor de ruim dertig jaar tegen Japan gerichte maritieme defensie om dit verlies te voorkomen. Zoals zovelen verkeerde ik in de veronderstelling dat deze defensie door de Koninklijke Marine vooral een zaak was van enkele kruisers zoals de Java. Toch was er iets wat daarmee niet in overeenstemming was: het grote aantal onderzeeboten destijds. Waarom waren die dan gebouwd? En nog iets: de tacktiek van de Nederlandse onderzeeboten die mondiaal op eenzame hoogte stond. Die kon toch niet toevallig ontstaan zijn?
De marinetaak in Nederland kon dit moeilijk verklaren, want die beperkte zich tot de kustverdediging. De behoefte aan een zeegaande vloot en aan marinestrategieën kwam voor het leeuwendeel uit de verdediging van Nederlands-Indië tegen Japan. Daarom staat deze verdediging centraal."
Wie kennis wil maken met Anten's studie, kan deze geheel raadplegen op Google Books (of zelf aanschaffen): "Navalisme nekt onderzeeboot: de invloed van buitenlandse zeestrategieën op de Nederlandse zeestrategie voor de defensie van Nederlands-Indië, 1912-1942".