Van wit naar grijs geschilderd

Erwin,

omdat die kleurwisseling zo omtrent de Russisch-Japanse oorlog speelde dacht ik dat het misschien daarmee verband hield. Daarom heb ik deze vraag aan Jaap Anten voorgelegd. Uit zijn onderstaande antwoord blijkt het daar niets mee te maken te hebben en zijn de werkelijke redenen eigenlijk een stuk banaler. Wit is wel lekker koel in de tropen maar een zo verdomd besmettelijke kleur voor een schip dat met kolen gestookt moet worden...

1/ In de Russisch-Japanse Oorlog van 1904-1905 werden al veel schepen grijs geschilderd. Schepen die min of meer in tropische wateren voeren, waren voor het jaar waarin de Eerste Wereldoorlog begon, 1914, vaak wit geschilderd. Met een witte of gele bovenbouw. Zo hoopte men dat de schepen minder warm werden in de zon. (Was wel lastig met kolenladen, want dat wit betekende veel schoonmaken.) Om deze reden hield men lang in Nederlands-Indië aan het wit vast - en vaak donkergroen voor de torpedoboten daar, niet zwart. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog begon men over te gaan op grijs. Ik vermoed, maar weet niet zeker, dat het typisch Indische groenige grijs vrij snel is geïntroduceerd.

2/ In meer gematigde klimaatzones hadden de schepen van vele marines rond 1900 vaak een gelige of wittige bovenbouw, met zwarte rompen. In de periode tussen 1905 en 1914 gingen bijvoorbeeld de Britse en Duitse marine al over op grijs, om de zichtbaarheid te verminderen. Dit gebeurde niet opeens in 1914.

3/ Dat zoveel grotere Nederlandse schepen in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog op foto's wit zijn, kwam doordat de meeste primair voor Nederlands-Indië waren ontworpen, niet Nederland. Surabaya was de belangrijkste Nederlandse oorlogshaven. De rest kwam vaak in het Caraïbisch gebied en werd dan ook wit geschilderd.

4/ Nederlandse schepen die in Nederland bleven, hadden of kregen zwarte rompen.Na verloop van tijd, in ieder geval vanaf de Eerste Wereldoorlog, werd dit net als in het buitenland grijs. Foto's van pantserschepen en kruisers in Nederland tonen vanaf deze tijd grijze rompen. Wat betreft de foto van het pantserschip Jacob van Heemskerck. Dit schip was vooral ontworpen voor het Caraïbisch gebied, wat een wit uiterlijk impliceert. Het schip werd pas in 1908 in dienst gesteld en direct ingezet bij een blokkade van Venezuela, daar hadden ze toen ook al een rare president. Het zal wit geweest zijn, en de datering van circa 1908 van de foto waarop het grijs is, heeft daarom iets onwaarschijnlijks.

veel civiele schepen hadden ook een zwart geschilderde romp en een witte bovenbouw. De Buffel, om maar een mooi oorlogsschip te noemen had een zwartgeschilderde romp, gele schoorsteen en geschuttoren en gelakte houten koekoeks.

Schepen voor de dienst in Nederland waren inderdaad zwart: zoals de ramtorenschepen Buffel en Schorpioen. Ca. 1868 dus al