artillerie.jpg

Tropenjaren, Ploppers en Patrouilles: de geschiedenis van een Indië-eskadron; door Jaques A.C. Bartels.

Uitgeverij De Bataafsche Leeuw, 2008, 470 blz., ISBN 9789067076333. Met ruim 200 foto's, inschepingslijst en persoonsregister. € 25,-

 

Het boek beschrijft de geschiedenis van het 2e eskadron huzaren van de 2e Afdeling van het Regiment Huzaren van Boreel vanaf de eerste opkomst in Amersfoort in 1947 tot en met de terugkeer in 1950. Naast uitgebreide literatuurstudie heeft Bartels gebruik gemaakt van ruim 400 door hem opgespoorde brieven en ongeveer tien dagboeken geschreven door (gesneuvelde) huzaren, pelotonscommandanten en de commandant zelf, majoor J. A. C. Bartels, de latere commandant 1e Legerkorps, luitenant-generaal Bartels. De auteur, militair historicus,  is zijn oudste zoon. Jacques Bartels zal ongetwijfeld beïnvloed zijn door de verhalen van zijn vader, maar hij heeft toch kans gezien om de geschiedenis als onafhankelijk historicus te beschrijven, afstand te nemen.

Veel collega’s zullen zich nog wel herinneren dat ten tijde van de koude oorlog ons werd ingeprent dat het schrijven van dagboeken in oorlogstijd streng was verboden en dat elke commandant een censuurplicht had uit te voeren als het tot een daadwerkelijke oorlog zou komen. Dat gold waarschijnlijk niet voor de periode 1946-1950 in Indië, kennelijk werd de inlichtingendienst van het Republikeinse Leger niet serieus genomen. Dank zij de diverse dagboeken en bewaarde brieven heeft Bartels een goed ooggetuigenverslag in handen gekregen en gebruikt. We krijgen een goed beeld van het optreden van het eskadron in alle opzichten. Ook bijvoorbeeld van de minder gunstige zoals de wijze waarop incidenteel gevangenen werden verhoord. Het wordt niet verzwegen.

Naast een historische inleiding waarom er zoveel Nederlandse militairen naar Indië zijn gezonden, schetst de auteur op onverbloemde wijze, voornamelijk op basis van brieven en dagboeken, hoe het het eskadron in werkelijkheid in Indië tijdens de drie jaren van uitzending is vergaan. De strijd tegen een vaak onzichtbare vijand was hard tegen hard. Het risico om te sneuvelen was voortdurend aanwezig, elke dag weer. Van de drie uitgezonden eskadrons van de 2e Afdeling nam dit eskadron de helft van de gesneuvelden voor zijn rekening, 14 van de in totaal 29. Van de 14 omgekomenen, sneuvelden er 12 door een trekbom en voornamelijk in het laatste jaar. De vergelijking met Uruzgan dringt zich op. De trekbommen zijn vervangen door  op afstand tot ontploffen te brengen bermbommen en de vriendelijke tani (boer) in de sawah, die even later de Nederlanders beschoot is opgevolgd door de net zo vriendelijke Afghaan op de plaatselijke markt die wat later op de troepen schiet. Indië was geen picknick en Afghanistan is dat evenmin.

Interessant is ook dat 2-2 tijdens de Tweede Politionele Actie ingedeeld is geweest als verkenningseenheid van de Mariniersbrigade. Uit dagboeken en brieven is op te maken dat het in eerste instantie aanwezige enthousiasme om met een elitekorps samen te werken, tijdens de actie als sneeuw voor de zon verdween.

De auteur besteedt ook een hoofdstuk aan de aanwezigheid van huzaren, met zoals het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie het noemt “een gemengde carrière”, militairen die voorheen in Duitse krijgsdienst hadden gediend. Ook bij minstens twee uitgezonden eskadrons was dat het geval. Bij dit eskadron twee huzaren, Bartels volgt ze ook na hun afzwaaien in 1950. Een belangrijk onderwerp omdat tot dusverre er in Nederland weinig over is beschreven. In totaal zijn er zo`n 2500 huzaren in die jaren naar Indië uitgezonden. In Indië traden 25 cavalerie eenheden op, waarvan 10 van het KNIL. Van slechts acht is de geschiedenis in boekvorm vastgelegd, meestal herinneringsboeken die kort ná de terugkeer in Nederland in eigen beheer zijn uitgegeven. Tropenjaren verschilt met veel andere Indiëboeken door de wijze waarop de auteur het boek heeft opgebouwd, namelijk aan de hand van primaire bronnen uit alle geledingen, reconstrueren van de geschiedenis van een eenheid, in dit geval een eskadron. 

Recensie geschreven door dhr. Willem Plink, gepubliceerd in Mars et Historia (2008) Nr. 3-4.