vaandels.jpg

Vanuit het militaire aspect mag de strijd van de Belgen voor onafhankelijkheid in 1830 en de opvolgende jaren wellicht nog interessant zijn voor ons Nederlanders die geïnteresseerd zijn in krijgsgeschiedenis, maar over het algemeen is om eigenlijk onverklaarbare redenen dit moment in onze nationale geschiedenis nog nauwelijks een voetnoot waard.

Militairen in een kampement tijdens de Tiendaagse veldtocht (tekening door Gijsbertus Craeyvanger, gedateerd 1831; museum Boymans van Beuningen te Rotterdam)

De historicus Jelmer Rotteveel besteedde hier aandacht aan en schreef onder andere: 

Tussen september 1830 en mei 1839 werd de huidige territoriale omvang van Nederland vastgesteld. Bovendien ontstond uit de afscheiding een nieuwe, onafhankelijke staat: België. Het is opmerkelijk dat een dergelijke ingrijpende gebeurtenis, een cesuur – of, behoudender, een craquelé – in de Nederlandse geschiedenis, geen prominente plaats in het Nederlands collectief geheugen heeft kunnen verwerven. Zelfs de canon van Nederland bevat geen aparte vermelding. Slechts in een korte biografische tekst over Willem I komt de afscheiding kort ter sprake. In 2005 werden in België de gebeurtenissen van honderdvijfenzeventig jaar daarvoor nog door een kleine schare Nederlandse en Belgische historici herdacht. In Nederland lijkt echter in 1981 reeds het doek voor de herdenkingen te zijn gevallen. Toen werd er weinig ruchtbaarheid aan de 150ste verjaardag van de Belgische afscheiding gegeven. De herdenking omhelsde niets meer dan een beperkt aantal publicaties en kleine tentoonstellingen.  

Hoe is dit gebrek aan belangstelling te verklaren? Om de oorsprong daarvan te traceren zal in dit stuk verder in de tijd worden teruggegaan. Peter Rietbergen heeft opgemerkt dat de herinnering aan 1830-32 al vrij snel verloren ging. In elk geval zou de herdenking ervan het fin de siècle nauwelijks hebben overleeft. 

In 2011 schreef dhr. Rotteveel zijn master thesis (Political Culture and National Identities, Universiteit Leiden) over dit onderwerp, en getiteld: De mythe van de ‘Volksgeest’, de herdenkingscultuur rond ‘1831’: de Belgische Afscheiding herdacht (1832-1932)